Bel ve Boyun Fıtıkları

Bel fıtığının en sık bulgusu bel ağrısıdır. Ağrı başlangıcı aniden ortaya çıkabilir veya öncesinde omurgada bir kopma veya yırtılma hissi olabilir.

Belirtiler ve Tanı

Bu his, annulus fibrozunun aniden yırtılmasına bağlanabilir. Herniye olan (fıtıklaşan) lumbal disk omurilikteki sinirlere baskı yapacak olursa bacaklarda ağrı, uyuşukluk, elektriklenme veya güçsüzlüğe sebep olabilir. Bu durum genelde “siyatik” olarak bilinir. 3050 yaş arası olmak üzere toplumun %1-2‘ sininde siyatiğe bağlı ağrı yani siyatalji mevcuttur.

Disk herniasyonu sırt ağrısına da sebep olabilir ancak bacak ağrıları olmaksızın tek başına görülen sırt ağrısının disk hernisi dışında pek çok başka sebebi olabilir.

Fıtıklaşmış diskleri olan hastalarda genellikle sınırlı bir hareket aralığı vardır ve hastalar eğilirken sıklıkla bir tarafa doğru eğilirler. Yürüme genellikle ağrılı olacaktır; hastalar, üzerine fazla ağırlık binmemek için etkilenen bacağını düzleştirerek yürüyüşlerini değiştirmeye çalışırlar.

Erken teşhis tedavide oldukça önemlidir. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) genellikle fıtıklaşmış bir diski teşhis etmek için kullanılır. BT taramaları ayrıca, fıtıklaşmış disk tarafından bir sinir köküne baskı yapılıyorsa, basınç kaynağının daha iyi görüntülerini sağlamak için de yararlıdır.

Disk hernisi (fıtık) nedir?

Omurga, omur adı verilen bir dizi bağlantılı kemikten oluşur. Omurlar omuriliği sarar ve hasar görmesini engellerler. Sinirler omurilikten çıkarak vücudun diğer yerlerine dağılır ve bu şekilde beyin ve vücudun kalanı arasındaki bağlantıyı sağlarlar. Beyin omurilikten aşağı yolladığı bir mesajın sinirler aracılığı ile iletilmesi sonucu kasları hareket ettirir. Sinirler ayrıca ağrı ve ısı gibi duyuları vücuttan beyne geri taşırlar.

Omurlar bir disk ve faset eklemi denilen iki küçük eklem ile birbirlerine bağlanırlar. Bir omuru diğerine yapıştıran disk, kuvvetli bağ dokusundan oluşmuştur ve omurlar arasında yastık ya da darbe emicisi görevi yaparlar. Bu nedenle işlev açısından arabaların amortisörlerine benzetilebilirler.

Disk “annulus fibrozus” adı verilen dayanıklı bir örgü şeklindeki dış tabaka ve “nukleus pulpozus” adı verilen jöle kıvamında bir merkezden oluşur.

Yaşlandıkça diskin merkezi su içeriğini kaybetmeye başlar ve disk yastıklama görevini eskisi kadar iyi yapamaz hale gelir. Disk bozulmaya devam ettikçe dış tabakada yırtıklar meydana gelebilir. Buna disk rüptürü denir. Dıştaki tabakadaki bu yırtıktan sızan içteki jölemsi yapı fıtığı oluşturur. Disk herniasyonu denir. Herninin yer değiştirerek geldiği bu alanda bacaklara giden sinirler ve omuriliğin kendisi veya lifleri yer alır.

Bazı durumlarda ise dıştaki tabaka yırtılmaz ama içerisinde disk materyali ile birlikte esneyerek arkaya doğru yer değiştirir ve kabarıklaşır. Buna bulging diyoruz. Bu kabarıklaşma yeteri kadar büyük ise, omurilik kanalını daraltabilir.

Lumbal disk hernisi en sık
nerelerde görülür?

Çoğu disk herniasyonu lumbal omurganın en alttaki iki diskinde (L4-L5 ve L5-S1), belin hemen altında görülür.
Disk hernisi olduktan sonra iyileşme süreci nasıldır?

Lumbar disk herniasyonu olan çoğu kişi bir iki hafta veya ay içinde cerrahiye gerek olmaksızın normal yaşam tarzlarına dönebilmektedir. İlk kez veya kısa bir süre önce disk hernisi geçiren hastaların çoğu (%80-90) hiçbir tedavi görmeksizin iyileşir.

Kesin tanı ve erken tedavi daha hızlı iyileşmenizi sağlayacaktır. İstisnai bazı durumlar hariç doktorunuz ilk birkaç hafta için cerrahi dışındaki tedavileri denemeyi tercih edecektir. Bunlar arasında uygun ilaç tedavisi, egzersizler, fizik tedavi, çeşitli enjeksiyonlar.

Doğru vücut hareketlerini ve duruş tekniklerinin öğrenilmesi ve çalışma ortamı ergonomisinin sağlanması yer alır.

Verilen ilaçların tek amacı ağrının kesilmesi değildir. Aynı zamanda fıtığa bağlı inflamasyonun da ortadan kaldırılması amaçlanır. Bu nedenle ağrı geçse dahi ilaçları tam ve düzenli olarak kullanmak gerekir. Eğer tedaviyi tamamlamanıza rağmen sizi normal aktivitelerinizden alıkoyan bir ağrı devam ediyorsa doktorunuz cerrahi¬ önerebilir.

Cerrahi Tedavi ve Endikasyonları

Lomber disk (bel fıtığı) ameliyatı disk fıtıklaşmasına bağlı sinir kökleri üzerinde oluşan basıyı gidermek   veya omurlar arasındaki aşırı hareketliliği azaltmak veya yok etmek amacıyla yapılır.

  • İdrar ve/veya gaita tutamama: acil cerrahi gereklidir.
  • İlerleyici veya akut belirgin kuvvet kaybı: acil cerrahi gereklidir
  • Medikal tedavide yetersizlik:
  • 2 hafta yatak istirahatı ve uygun tedaviden 4-6 hafta sonra semptomların belirgin olarak devam etmesi veya 3 ay sonra semptomların devam etmesi.
  • Şiddetli siyatik ağrısının 2-3 hafta yatak istirahatına rağmen devam etmesi veya artması.
  • Çok şiddetli siyatik ağrısının 1 hafta yatak istirahatı ve yeterli narkotik ilaçlara rağmen ağrısı tolere edilemeyecek şekilde devam eden antaljik postürdeki hastalar.
  • Sık sık tekrarlayan disk hernisi atakları

Cerrahi, bacağınıza eski kuvvetini kazandıramasa dahi, daha fazla güç kaybetmesini önleyecek ve bacak ağrılarına son verecektir. Cerrahi, genellikle bacak ağrılarının giderilmesi için (%90’ın üzerinde başarılı) önerilir ve bel ağrılarının giderilmesinde daha az etkilidir.